Vücudumuzu taşıyan eklemlerin, kasların hastalıklarının hepsine romatizma denir. İki adet ana çeşit romatizma vardır. Biri iltihaplı romatizmadır. En önemli özelliği sabah uyanıp yataktan kalktığınız zaman ağrı olması ve gün içinde hareketle ağrıların geçmesidir.  İkincisi ise mekanik romatizmalar denilen iltihapla hiç bir ilgisi olmayan romatizmalardır. O da tam tersi ağrı yapmaktadır. Sabah kalktığınız zaman ağrı yoktur. Hareketle veya yorgunlukla bir veya iki eklemde ağrı artar ve devam eder.

Mekanik denilen romatizmalar genellikle şişmanlıkla , aynı eklemi devamlı kullanmakla, sürekli aynı ekleme zor hareketler yaptırmakla oluşur ve aşınmalar meydana gelir. İltihaplı romatizmalar bunlara bağlı değildir. Genetik nedenleri vardır. Bir takım enfeksiyonlarla ilişkisi vardır. Çoğunun nedeninin tam olarak ne olduğu bilinmemektedir.

Romatizmanın Belirtileri?

İltihaplı romatizmaların en önemli belirtisi ağrıdan önce halsizlik ve yorgunluktur. İltihaplı romatizması olan kişi ateşten şikayet eder , günün sonunu getiremez. Öğleden sonra çok şiddetli yorgunluk duyar. Normal insandan çok daha az enerjisi vardır. Bunların dışında özellikle sabah saatlerinde belirgin olan eklem ağrıları olur. Romatoid artrit veya lupus gibi hastalık varsa sabah uyandığınızda el bileklerinizde, parmaklarda bazen dirseklerde , dizlerde, ayak bileklerinde , bütün eklem yerlerinde ağrılar olabilir. Hareketle bu ağrılar azalır. Yani gün içinde nispeten daha az ağrılar olur. Eğer ankilozan spondilit denilen iltihaplı bel ağrısı varsa o da aynı şekilde halsizlik, yorgunluk ve sabah yataktan kalkıldığında kalçada ve belde ağrı yapar. Hatta bazen sabaha karşı saat 4 te , 5 te bel ağrısı ile uyandığınız olur.

Mekanik romatizma hastalıkları denilen kireçlenme başlangıcı olan hastalıklarda halsizlik, yorgunluk pek rastlanılan bulgulardan değildir. Daha çok sabah kalktığınızda her şeyin normal olduğu ama kas ve eklemlerinizi kullandıkça akşama doğru yorgunlukla artan ağrılar olur. Daha çok kendinizi akşam rahatsız hissedersiniz. Sabah fazla bir probleminiz olmaz. Bunun dışında sistemik hastalıklar denildiğinden diğer organlar tutulduğu için bu romatizmalarda başka bulgularda olabilir. Mesela nefes alıp vermekte güçlük, yan ağrısı , bazı böbrek hastalıklarına bağlı yüksek tansiyon , idrardan protein çıkması gibi bulgularda olabilir. Onları bir İç Hastalıkları ve ya Romatoloji Uzmanının değerlendirmesi gerekir. Bunun dışında kısaca bahsedilmesi gereken göz bulguları vardır. Bir takım romatizma hastalıklarında göz bulguları ile de sık karşılaşılmaktadır. Özellikle iltihaplı olanlarda bulanık görme, görmede ani kayıp gibi durumlar söz konusu olduğunda bunun altından romatizma hastalığının çıkacağı bilinmelidir. Bunların yanı sıra deri bulguları da olabilir. Her türlü döküntüde her türlü deri hastalığında altında romatizma hastalığı var mı yok mu bakmak gerekir.

Romatizmanın Nedenleri?

Burada iki tip romatizmayı ayrı ayrı değerlendirmek gerekir.  İltihaplı romatizma ve  mekanik romatizmalardır. Mekanik romatizmalarda  bir ekleme çok yük taşıtırsanız veya o eklemi çok sık kullanırsanız mekanik romatizma ile karşılaşılması yüksektir. Bununda en önemli nedeni şişmanlıktır. Örneğin dizde gelişen kireçlenmenin en önemli nedeni o dize çok yük taşıtmaktır. Bir miktar genetik nedenlerde vardır fakat en önemli nedeni o ekleme devamlı olarak fazla yük taşıtmaktır. İltihaplı romatizmalarda böyle bir nedene gerek yoktur. Bunun nedenleri biraz daha karmaşıktır. Genetik nedenler olabilir. Herhangi bir mikrop ile daha önce karşılaşmanız belirleyici olabilir. Ama çoğunlukla bir neden söylemek zordur. Bir insan iltihaplı romatizmaya herhangi bir neden olmadan da yakalanabilirler.

En çok genetik nedenin belirgin olduğu romatizma ankilozan spondilit denilen genç erkeklerde görülen ve sabah bel ağrıları ile kendini belli eden romatizma çeşididir. HLA B27 denilen bir geni taşımak hastalık riskini artırmaktadır. Onun dışındaki hastalıklarda genetik çok belirgin değildir. Örneğin romatoid artritte HLA DR4 geni taşımak  riski arttırır ama tek bir gen hastalık için belirgin bir riski artırmaz. Yani birden fazla genin etki ettiği karışık genetik durumlar söz konusudur.

Romatizma Türleri?

İki tür ana romatizma mevcuttur. Biri mekanik romatizmalar diğeri iltihaplı romatizmalardır. Mekanik romatizmaların genetik ile ilgisi yoktur. İltihapla bir ilgisi yoktur. Daha çok bir eklemi yoğun kullanmakla ve onun üzerine yük bindirmekle oluşan hastalıklardır. İltihaplı romatizmalar ise genellikle genetik ve enfeksiyon gibi nedenlerle oluşan ve tamamen farklı ağrı paterni yapan romatizmalardır.

Mekanik romatizmalar daha çok yaşlı insanlarda 60 yaşından sonra görülmektedir. İltihaplı romatizmalar ise daha genç yaşta hatta çocukluk yaşlarından itibaren ortaya çıkabilir. Onlarında yaşlılarda görülen şekilleri var ama nispeten mekanik romatizmalardan daha genç yaşlarda görülmektedir. İkisinin ağrı tipi arasında çok temel bir fark vardır. Mekanik romatizmalarda daha çok eklemi kullandıktan sonra akşam saatlerinde ağrılar ortaya çıkar iltihaplı romatizmalarda ise daha çok sabah kötü hisseder , yataktan kalktıktan sonra tutukluk ve ağrı olur.

Romatizması Olanların Dikkat Etmesi Gerekenler?

İltihaplı romatizması olanlar mümkün olduğunca dinlenmeli, yemek saatlerine dikkat etmeli, uyku saatlerine dikkat etmelidir. Nispeten düzenli ve hijyenik yaşamı olmalıdır. Yani gece az uyumakla , yemek saatlerini düzensiz kılmakla , kendilerini strese sokmakla hastalıkların aktive olması için kendilerine kapı açmaktadır. Mekanik romatizması olan hastaların yapması  gereken en önemli şey kilolarına dikkat etmek, mümkün olduğu kadar düşük bir kiloya inerek eklemlerin taşıdığı yükü azaltmaktır. Ama aynı şekilde iltihaplı hastalıklar için söylenen şeyler mekanik için de geçerlidir. Ayrıca periyodik olarak doktor kontrollerine giderek ilaçlarını kontrol ettirmek insanların romatizmadan korunmak için yapacağı en önemli şeylerdir.

Ayrıca lupus için söylenecek bir şey vardır. Bağ dokusu hastalıklarında güneş bu hastalıkların aktive olmasına yol açmaktadır. Özellikle lupusu olan bağ dokusu hastalığı olan insanların kuvvetli bir güneş yağı 50-60 faktör yağ ile yazın güneşe çıkmaları ve güneş altında kalmaları gerekir.